Lifestyle
Dieta bezglutenowa jest jedyną formą leczenia celiakii. Chory nie powinien spożywać żadnych produktów, które mogą w swym składzie zawierać gluten. Często nawet sporadyczne i przypadkowe spożycie tej substancji powoduje nawrót objawów, dlatego w przypadku chorych na celiakię tak ważne jest przestrzeganie diety.
Wskazaniem do stosowania diety bezglutenowej jest także alergia na gluten i alergia na pszenicę.
Dieta bezglutenowa a inne choroby
Coraz więcej osób stosuje dietę bezglutenową bez stwierdzonej celiakii. W prasie i Internecie znaleźć można informacje, że gluten jest szkodliwy, a jego stosowanie ma wpływ na wiele dolegliwości i chorób. Ponad 30% osób dorosłych w krajach rozwiniętych twierdzi, że gluten im nie służy, więc stosuje dietę bezglutenową, zazwyczaj bez konsultacji medycznej. Stosując niezbilansowaną dietę pozbawioną glutenu, nierzadko można sobie jednak więcej zaszkodzić niż pomóc.
Czy dieta bezglutenowa łagodzi objawy zespołu jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego niesie za sobą wiele przykrych dolegliwości. Niekiedy są one podobne do celiakii. Nie stwierdzono jednak w badań naukowych, że dieta bezglutenowa pomaga łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego. Kanadyjsko-amerykańscy naukowcy przeanalizowali badania dotyczące diet eliminacyjnych w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Ich wyniki nie potwierdzają, by dieta bezglutenowa zmniejszała objawy IBS. W związku z tym wydaje się, iż nie ma uzasadnienia do wykluczania glutenu z jadłospisu osób cierpiących z powodu zespołu jelita drażliwego.
Czy dietę bezglutenową powinny stosować osoby z chorobą refluksową?
Przyczyną refluksu jest nieprawidłowe działanie dolnego zwieracza przełyku. Dieta odgrywa w łagodzeniu objawów bardzo istotną rolę – powinna być to dieta niskotłuszczowa i lekkostrawna. Niestety, nie ma badań naukowych wskazujących, że dieta bezglutenowa łagodzi objawy refluksu. Stosowanie jej w tej jednostce chorobowej jest zatem nieuzasadnione. W przypadku choroby refluksowej przełyku wskazaniem są inhibitory pompy protonowej. Istotne jest uświadamianie pacjentów, że w leczeniu refluksu sama dieta nie wystarczy. Nie można bez zgody lekarza rezygnować z leczenia farmakologicznego na rzecz niepotwierdzonej w działaniu diety.
Należy jednak pamiętać, że zarówno celiakia, jak i nieceliakalna nadwrażliwość na gluten mogą się objawiać jako refluks żołądkowo-przełykowy.
Czy dieta bezglutenowa może zapobiegać cukrzycy?
Współistnienie celiakii u chorych na cukrzycę typu 1 waha się od 1,6% do 12,3% w różnych badaniach klinicznych. Współzależność pomiędzy spożywaniem glutenu a późniejszym rozwojem cukrzycy typu 1 została wykazana w badaniach u ludzi. Badania wykazały, że gluten może mieć wpływ na rozwój cukrzycy typu 1. Stosowanie bez zaleceń lekarskich diety bezglutenowej nie jest jednak wskazane. Całkowita rezygnacja z glutenu może okazać się bardziej niebezpieczna niż jego spożywanie u osób zdrowych. Zespół badaczy z Harvardu przeanalizował dane 199 794 pacjentów, biorąc pod lupę wyniki badań sprzed ostatnich 30 lat. U osób, które mocno ograniczały lub całkowicie rezygnowały w diecie z glutenu, zaobserwowano o 13% większe ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Autorzy badań twierdzą, że wpływ na to miała mniejsza podaż błonnika pokarmowego i mikroelementów, których mniej jest w diecie bezglutenowej. Jak wiadomo, zwiększone spożycie błonnika może chronić przed wahaniem poziomu cukru, a w rezultacie przed rozwojem cukrzycy typu 2.
Czy dieta bezglutenowa może powodować zaparcia?
Spożywanie produktów bezglutenowych wiąże się z powstawaniem zaparć. Badania dowiodły, że w diecie pozbawionej glutenu jest też mniejsza ilość błonnika pokarmowego. Wiadomo, że zmniejszona jego podaż prowadzi do zmniejszenia perystaltyki jelit, czego konsekwencją są zaparcia. Według norm żywienia opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia błonnik jest niezbędny dla prawidłowej pracy jelit, a jego odpowiednia podaż stanowi element profilaktyki raka jelita grubego. Jest to kolejny dowód na to, aby bez potwierdzonych badań w kierunku nietolerancji glutenu nie rezygnować z niego całkowicie.
Czy dieta bezglutenowa może być skuteczną dietą odchudzającą?
Najpopularniejszym obecnie mitem o diecie bezglutenowej jest pojawiająca się wszechobecnie informacja o jej działaniu odchudzającym. Według wielu osób to właśnie gluten zawarty w pszenicy przyczynia się do epidemii otyłości we współczesnych czasach.
Jak podaje Instytut Żywności i Żywienia, węglowodany są podstawą diety każdego człowieka. Wykluczenie z diety pszenicy, żyta i jęczmienia zawsze można zastąpić innymi produktami zawierającymi podobne ilości węglowodanów. Pamiętać należy jednak o możliwych niedoborach mikroelementów i makroelementów oraz witamin z grupy B zawartych w tych zbożach. Podobnie sprawa wygląda z błonnikiem, którego brak może nawet przyczynić się do otyłości. Jest to kolejny dowód na to, aby nie stosować tej diety eliminacyjnej na własną rękę, bez wskazań lekarskich.
Podsumowanie
Dietę bezglutenową powinno się stosować tylko w potwierdzonych jednostkach chorobowych. Stosowanie jej bez konsultacji z lekarzem lub dietetykiem może skutkować niedoborami składników mineralnych lub narażeniem na różnego rodzaju choroby.
Warto uświadamiać pacjentów, że gluten nie jest taki zły, jak opisuje się go w prasie i Internecie.
Piśmiennictwo
