Neurologia
W populacji ogólnej ok. 20% osób cierpiących na przewlekły ból zgłasza co najmniej jeden objaw bezsenności (w porównaniu z 7,4% osób bez dolegliwości bólowych). Zaburzenia snu zwiększają także częstość współwystępowania obniżenia nastroju, agresji, objawów depresyjnych oraz lękowych i sprzyjają określaniu wyższych poziomów odczuwanego bólu na skalach. W 2018 r. Stubbs i wsp. przedstawili metaanalizę danych 240 820 uczestników badania obejmującego 45 krajów. Stwierdzono, że u osób skarżących się na ból o dużym natężeniu występowało 16-krotnie większe prawdopodobieństwo współistnienia nasilonych nieprawidłowości snu niż u niedoświadczających bólu. Odkrycia te ujawniają skalę problemu i podkreślają konieczność badania oraz leczenia bezsenności w populacji osób cierpiących na przewlekły ból. Wśród skarg dotyczących jakości i ilości snu najczęściej przez pacjentów są zgłaszane:
W wykonywanych badaniach (polisomnografia, aktygrafia) wykazywane są większa liczba ruchów podczas snu, częstsze przebudzenia i zmiany fazy snu oraz niska wydajność snu (wydłużenie snu w 1. i 2. fazie z redukcją aktywności wrzecion snu i redukcją długości 3. i 4. fazy).
Związek bólu i bezsenności może być dwojaki: zarówno przewlekłe cierpienie może generować zaburzenia snu, jak i trudności ze snem mogą zwiększać odczuwany ból.
Zgodnie z danymi, nie ma wątpliwości, że przewlekły ból przyczynia się do gorszego snu. W badaniu Sørensen i wsp. z 2019 r. pacjentów skarżących się na ból pochodzenia mięśniowo-szkieletowego, w porównaniu z niezgłaszającymi tej dolegliwości, cechowały istotnie wyższe odsetki: zaburzeń snu (65,6% vs 40,1%), depresji (15,3% vs 4,3%), a także lęku (38,8% vs 14,5%). Poza tym osoby, u których bólowi towarzyszyła bezsenność, znacznie częściej doświadczały również lęku i depresji w porównaniu z pacjentami o braku patologii w obszarze snu. Choć mniej intuicyjny, obserwowalny jest też odwrotny efekt – bezsenność przyczynia się do nasilenia bólu. Haack i wsp. w badaniu na niewielkiej grupie wykazali, że pacjenci cierpiący z powodu pierwotnej bezsenności w porównaniu z osobami zdrowymi dwukrotnie częściej doświadczali bólu, ponadto pierwszą z tych grup cechował istotnie niższy próg bólu i jego osłabiona inhibicja. Osoby zgłaszające objawy bezsenności są co najmniej trzy razy bardziej narażone na pojawianie się przewlekłych objawów bólowych. Zła jakość snu koreluje nie tylko z pojawieniem się cierpienia fizycznego (obniżenie progu bólu, objawy przypominające objawy fibromialgii u zdrowych osób), ale także zmęczeniem, brakiem aktywności w ciągu dnia oraz gorszym funkcjonowaniem fizycznym i psychospołecznym.
Piśmiennictwo:
